نشریه نوآوری در علوم و فناوری غذایی
پیاپی 26 (زمستان 1394)

در این تحقیق جهت بهبود ارزش تغذیه ای و افزایش سطح سلامت فرآورده های غذایی پودر نوشیدنی میوه ای تولید شده است که پساز حل کردن در آب آشامیدنی یا آب گازدار می توان نوشیدنی دلپذیری آماده نمود. در تهیه این فرمولاسیون از کنسانتره آبمیوه و عصاره میوه استفاده شده است. سه نمونه متفاوت پودر شامل فرمول 1 (حاوی کنسانتره آبمیوه)، فرمول 2 (حاوی نسبت معین از کنسانتره آبمیوه و عصاره میوه)، فرمول 3 (حاوی عصاره میوه) تهیه گردید. از زعفران به عنوان رنگزرد خوراکی طبیعی و سلامتی بخشدر فرمولاسیون ها استفاده شد. محصول توسط ویژگی های ارگانولپتیکی، شیمیایی، فیزیکی و فوری مورد ارزیابی قرار گرفت. ارزیابی حسی توسط 21 نفر انجام شد. نتایج نشان داد که به طور کلی پودر نوشیدنی میوه ای مورد رضایت مصرف کننده است. نمونه حاوی عصاره میوه نسبت به دو فرمول دیگر از نظر به ترتیب بین pH پذیرش کلی ارجحیت داشت. ویژگی های شیمیایی نمونه ها مانند رطوبت، مواد جامد محلول در آب، اسیدیته و 3 بدست آمد. خواصفیزیکی شامل دانسیته توده و زاویه ریپوز تخلیه به ترتیب بین /43-3/ 1/31-1/5 % ،9/25-10% ،1/32 و 52 -1/42% g/cm3 0 بدستآمد. /66 -1/ 25 بود. عدم حلالیت در نمونه ها بین
0/673-0/722 g/cm و 25/16°- 27/97°بود. عدم حلالیت در نمونه ها بین 0/66-1/17% به دست آمد.

در این پژوهش اثر افزودن صمغ ثعلب (در چهار سطح 1/0، 2/0، 3/0 و 4/0 درصد) و ایزوله پروتئین سویا (در سه سطح 1، 2 و 3 درصد) به عنوان جایگزین کننده و پایدار کننده بر خواص فیزیکو شیمیایی و حسی خامه شامل اسیدیته، ویسکوزیته، اورران، سینرزیس، رنگ ظاهری و پذیرش کلی به منظور تولید خامه زده کم چرب بررسی شد. نتایج نشان داد که خواص فیزیکوشیمیایی محصول نهایی به طور معنی داری تحت تاثیر سطوح مختلف صمغ ثعلب و SPI قرار گرفت به طوری که با افزایش متغیرهای مستقل اسیدیته، ویسکوزیته و اورران افزایش یافته و درصد چربی و آب اندازی در دمای محیط ویخچال در سطح معنی داری نسبت به نمونه شاهد کاهش یافت (P<0.05). همچنین بر اساس نتایج، افزایش میزان صمغ تاثیر مثبتی بر روشنی ظاهری خامه زده داشت در حالی که افزودن SPI به میزان 1 و 2 درصد تاثیر مثبتی داشته ولی غلظت 3 درصد موجب کدر شدن محصول نهایی شد. در نهایت با بررسی تاثیر متقابل متغیرها بر پذیرش کلی محصول نهایی مشخص شد که نمونه های حاوی ترکیبی از 3/0 درصد صمغ ثعلب و 3 درصد SPI بیشترین امتیاز را از نظر داوران آموزش دیده داشت. از نظر آنالیز دستگاهی نیز 3/0 درصد صمغ ثعلب و 3 درصد SPI به عنوان بهترین سطوح افزوده شده به فرمولاسیون انتخاب شد.

در این پژوهش اثر افزودن صمغ ثعلب (در چهار سطح 0/1- 0/2- 0/3 و 0/4 درصد) و ایزوله پروتئین سویا (در سه سطح 1- 2 و 3 درصد) به عنوان جایگزین کننده و پایدار کننده بر خواص فیزیک و شیمیایی و حسی خامه شامل اسیدیته، ویسکوزیته، اورران، سینرزیس، رنگ ظاهری و پذیرش کلی به منظور تولید خامه زده کم چرب بررسی شد. نتایج نشان داد که خواص فیزیکوشیمیایی محصول نهایی به طور معنی داری تحت تاثیر سطوح مختلف صمغ ثعلب و SPI قرار گرفت به طوری که با افزایش متغیرهای مستقل اسیدیته، ویسکوزیته و اورران افزایش یافته و درصد چربی و آب اندازی در دمای محیط و یخچال در سطح معنی داری نسبت به نمونه شاهد کاهش یافت (P<0/05). همچنین بر اساس نتایج، افزایش میزان صمغ تاثیر مثبتی بر روشنی ظاهری خامه زده داشت در حالی که افزودن SPI به میزان 1 و 2 درصد تاثیر مثبتی داشته ولی غلظت 3 درصد موجب کدر شدن محصول نهایی شد. در نهایت با بررسی تاثیر متقابل متغیرها بر پذیرش کلی محصول نهایی مشخص شد که نمونه های حاوی ترکیبی از 0/3 درصد صمغ ثعلب و 3 درصد SPI بیشترین امتیاز را از نظر داوران آموزش دیده داشت. از نظر آنالیز دستگاهی نیز 0/3 درصد صمغ ثعلب و 3 درصد SPI به عنوان بهترین سطوح افزوده شده به فرمولاسیون انتخاب شد.

در این مطالعه، تاثیر سه نوع محلول اسمزی (غلظت های مختلف شربت گلوکز، نمکو پکتین) و همچنین دو نوع پوشش خوراکی ( 1 درصد 1 درصد پکتین) برای تیمار اسمزی زغال اخته مورد بررسی قرار گرفتند. زغال اخته ها بعد از برش، با محلول / کربوکسی متیل سلولز و 5 اسمزی پوشش داده شده و سپس تحت فرآیند آبگیری اسمزی قرار گرفتند. محلول اسمزی شامل غلظت 50 درصد شربت گلوکز، 15 درصد 1 درصد پکتین (وزنی/وزنی) به عنوان بهترین محلول اسمزی انتخاب شد. تاثیر پوشش دادن بر میزان آب از دست داده و جذب / نمک و 5 مواد جامد محلول، مدت زمان غوطه وری بهینه، میزان جذب نمک، غلظت شربت گلوکز و پکتین، پارامترهای رنگو ارزیابی حسی نمونه ها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که کمترین میزان جذب مواد جامد محلول، میزان جذب نمک، شربت گلوکز و پکتین و مدت زمان خشکشدن نهایی در نمونه های پوشش دار اسمز شده و بیشترین میزان از دست دادن آب به ترتیب در نمونه های اسمز شده بدون پوشش و نمونه های اسمز نشده مشاهده گردید.

یرسینیا انتروکولیتیکا [1] میکروارگانیسمی بیماری زا است که در سراسر جهان انتشار یافته است و روز به روز بر موارد ابتلا به آن و در نتیجه اهمیت آن افزوده می شود. مطالعه حاضر با هدف بیوتایپینگ و بررسی فراوانی سروتیپ O:3 یرسینیا انتروکولیتیکا در گوشت بوقلمون در شهرستان شهرکرد انجام شد. این تحقیق که به روش خوشه ای- تصادفی روی 300 نمونه گوشت بوقلمون از فروشگاه های عرضه کننده فرآورده های گوشتی در شهرستان شهرکرد صورت گرفت. پس از جداسازی یرسینیا انتروکولیتیکا، به منظور بیوتایپینگ و بررسی فراوانی سروتیپ O:3 در ایزوله ها آزمون های میکروبیولوژی، بیوشیمیایی و واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) انجام شد. از مجموع 300 نمونه گوشت بوقلمون مورد مطالعه، 55 نمونه (33/18 درصد) یرسینیا انتروکولیتیکا جداسازی شد. بیوتایپ 1A در 20 نمونه (36/36 درصد)، 1B در 14 نمونه (45/25 درصد)، 4 سوش (27/7 درصد) از بیوتایپ 2، 3 سوش(45/5 درصد) ازبیوتایپ 3 و 4 مورد (27/7 درصد) از بیوتایپ 4 گزارش گردید و بیوتایپ 10جدایه (18/18 درصد) قابل شناسایی نبود. در آزمون PCR تمامی نمونه ها جدا شده مورد تایید قرار گرفتند. سروتیپ O:3 در 7 نمونه (72/12 درصد) ردیابی گردید که مربوط به بیوتیپ های 3 و 4 بود. در سایر بیوتیپ ها سروتیپ O:3 یافت نشد. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان می دهد فراوانی آلودگی نسبتا بالای گوشت بوقلمون به یرسینیا انتروکولیتیکا در انتقال بیماری های این باکتری از مراکز توزیع کننده به انسان پراهمیت می باشد.

فراورده های قنادی مانند کیک و کلوچه می توانند به عنوان محصولات مهم جهت انتقال ترکیبات با ارزش تغذیه ای بالا نظیر پری بیوتیک ها و پروتئین باشند. در این تحقیق اثر اینولین به عنوان ماده ای پری بیوتیک در سه سطح 5/2، 5 و 5/7 درصد و پروتئین آب پنیر(WPC) نیز در سه سطح 3، 6 و 9 درصد در قالب یک طرح کاملا تصادفی بر پایه فاکتوریل بر ویژگی های فعالیت آبی، رطوبت، حجم مخصوص، تخلخل، سفتی، رنگ و ویژگی های حسی کیک ارزیابی شد. نتایج نشان داد که با افزایش اینولین و WPC در فرمولاسیون کیک روغنی، فعالیت آبی و رطوبت محصول به صورت معنی داری افزایش یافت(05/0p<) در حالی که حجم مخصوص و تخلخل ابتدا افزایش و سپس روند کاهشی نشان داد (05/0p<). محصول در سطوح 5/2 درصد اینولین و 6 درصد WPC کمترین مقدار سفتی را در دو فاصله زمانی 24 ساعت و یک هفته پس از پخت نسبت به نمونه شاهد داشت ولی با افزایش غلظت تیمارها سفتی افزایش یافت. نتایج هم چنین حاکی از آن بود که افزودن اینولین و WPC در غلظت های پایین موجب بهبود رنگ ظاهری محصول و عدم تاثیر منفی بر روی خواص حسی محصول نهایی نسبت به نمونه شاهد شد در حالی که افزودن اینولین و WPC به ترتیب در سطح 5/7 درصد و 9 درصد، باعث کاهش خواص حسی محصول و تیره شدن رنگ ظاهری آن شد. در حالت کلی نتایج نشان داد که محصول حاوی 5 درصد اینولین و 6 درصد WPC بهترین نتیجه را از نظر خصوصیات فیزیکوشیمیایی و ویژگی های حسی داشت.

در این تحقیق تاثیر نوع غله بر ابعاد هندسی و خصوصیات فیزیکوشیمیایی 5 نمونه از دانه های غلاتی (دو واریته جو با پوشینه به نام های ریحان و کویر، دو رقم گندم الوند و روشن و جو بدون پوشینه لاین 17) استان خراسان رضوی از قبیل وزن هزاردانه، میزان خاکستر، دانسیته توده ای، راندمان مالت سازی و میزان پروتئین در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار بررسی شد. نتایج نشان داد بیشینه میزان طول دانه متعلق به جو ریحان و کمینه آن مربوط به گندم روشن بود. دانه های جو از لحاظ قطر متوسط حسابی و هندسی و سطح مقطع بیشتر از دانه های گندم بودند ولی میزان کرویت آن ها کمتر بود. وزن هزار دانه ی نمونه ها در محدوده ی 82/41- 67/31 گرم قرار داشت. بیشینه دانسیته توده ای متعلق به جو بدون پوشینه بود که 3/20 درصد بیشتر از کمینه دانسیته توده ای بود. میزان خاکستر در جو رقم ریحان به ترتیب 83/2 ، 67/31 ، 39/12 و 99/8 درصد از میزان خاکستر در جو کویر، جو بدون پوشینه، گندم روشن و گندم الوند بیشتر بود. بیشینه و کمینه راندمان مالت سازی به ترتیب متعلق به جو ریحان و گندم الوند وبیشترین میزان پروتئین مربوط به جو ریحان بود. با توجه به نتایج بدست آمده، دانه ی جو ریحان را می توان در صنایع مالت سازی و به ویژه در صنایع قنادی به عنوان ماده ی اولیه مناسب در نظر گرفت.

این تحقیق در سال 1390 به منظور تعیین و مقایسه میزان پروتئین خام، چربی خام، عصاره عاری از ازت، فیبر، خاکستر و رطوبت در دو گونه قباد (Scomberomorus guttatus) و کفشک زبان گاوی (Cynoglossus arel) انجام شد. 18 قطعه نمونه های ماهی از اسکله صیادی بندر آبادان تهیه شدند. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک نرم افزار SPSS17 انجام شد که وجود یا عدم وجود اختلاف معنی دار در سطح 95 درصد (P=0.05) تعیین گردید. میانگین میزان پروتئین خام، چربی خام، خاکستر و رطوبت در ماهی کفشک زبان گاوی به ترتیب 2/0±5/17، 32/0±53/3، 1/0±11/1 و 45/0±1/77 درصد بود. همچنین این ترکیبات در ماهی قباد به ترتیب 15/0±06/18، 2/0±4/5، 02/0±86/0 و 2/0±4/75 درصد به دست آمد. میزان چربی خام بین دو گونه کفشک زبان گاوی و قباد اختلاف معنی داری داشت (05/0P<)، اما بین میزان پروتئین خام، خاکستر و رطوبت در دو گونه مورد مطالعه ماهی اختلاف معنی داری مشاهده نشد (05/0P>). میزان پروتئین خام و چربی خام در ماهی قباد بالاتر از ماهی کفشک زبان گاوی بود. میزان رطوبت و خاکستر در ماهی کفشک زبان گاوی بالاتر از ماهی قباد بود. بطور کلی در تون ماهیان سطح زی (مانند ماهی قباد) به دلیل اینکه دارای عضلات تیره هستند و مهاجرت طولانی مدت دارند چربی خام بالاتری مشاهده می شود.

شکر یکی از اجزای اصلی سبد غذایی در کشور ما بوده و سرانه مصرف آن در کشور سالیانه به حدود 33 کیلوگرم می رسد. یکی از آلاینده ای مهم موجود در شکر فلزات سنگین و به خصوص سرب و کادمیوم گزارش شده که مواجهه طولانی مدت با آنها عوارض خطرناکی مانند انواع سرطان ها و آسیب های سیستم عصبی-عضلانی را به دنبال دارد. در این مطالعه به ارزیابی مقادیر سرب و کادمیوم موجود در شکر تولیدی در کارخانه های استان خوزستان پرداخته شد. برای اندازه گیری سرب و کادمیوم از روش طیف سنجی جذب اتمی و کوره گرافیت استفاده شد. نمونه های شکر به تفکیک کارخانه و مزرعه جمع آوری، هموژن شده و بعد از خاکستر شدن در کوره و هضم اسیدی به دستگاه تزریق شدند. میانگین مقادیر سرب و کادمیوم در نمونه های جمع آوری شده به ترتیبg/kgμ 37/31±55/71 و 3/16±76/41 تعیین گردید که از حدود استاندارد ملی ایران در خصوص میزان مجاز فلزات سنگین در مواد غذایی (g/kgμ 200و 100 به ترتیب برای سرب و کادمیوم) کمتر و از حدود توصیه شده توسط سازمان بهداشت جهانی (g/kgμ4-5/3 برای سرب وg/kgμ 2/1-1 برای کادمیوم) بالاتر می باشد. مقایسه آماری مقادیر سرب و کادمیوم موجود در نمونه های مربوط به کارخانه ها و مزارع مختلف هیچ تفاوت معنی داری را نشان نداد. بر اساس نتایج این مطالعه، لازم است برای ارتقاء سطح سلامت افراد جامعه و به خصوص کودکان، منابع احتمالی آلودگی شکر به سرب و کادمیوم را شناسایی و در جهت حذف آنها اقدامات عملی صورت پذیرد.

هدف از این تحقیق ریزپوشانی عصاره تهیه شده از تمشک بوسیله خشک کن پاششی و با استفاده از نسبت های متفاوت مالتودکسترین و صمغ عربی به عنوان عامل پوشش دهنده بود. نوع ماده دیواره و دمای هوای ورودی در دو سطح 140 و 160 درجه سانتیگراد بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی پودر تولید شده شامل درصد رطوبت، حلالیت، فعالیت آبی، دانسیته توده، مقدار آنتوسیانین کل و سطحی ، اندازه ذرات و شاخص بس پاشیدگی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد پودرهای تولید شده در دمای 160 درجه سانتی گراد میزان آنتوسیانین بالاتری در مقایسه با پودرهای تولید شده در دمای 140 درجه دارند و در نمونه 6 با نسبت 50 به50 مالتودکسترین به صمغ عربی دردمای 160درجه سانتی گراد بالاترین مقدار آنتوسیانین مشاهده شد. ترکیب مواد پوشش دهنده با نسبت های 50 به 50 مالتو دکسترین به صمغ عربی بهترین نوع ریز پوشانی را در رابطه با میزان حلالیت در مقایسه با انواع دیگر نسبت های صمغ عربی و مالتو دکسترین ایجاد کرد. خشک کردن محصول در دمای 140 درجه سانتی گراد سبب افزایش شاخص بس پاشیدگی نسبت به دمای 160 درجه شد وبیشترین راندمان تولید پودر 53/58 درصد و مربوط به نمونه ی تولید شده در دمای 140 درجه درجه سانتی گراد و نسبت مالتودکسترین به صمغ عربی 75 به 25 بود.

افزایش مقاومت به انواع آنتی بیوتیک ها از مهمترین چالش هائیست که در زمان مصرف این داروها مطرح می باشد. در همین راستا علاقه به استفاده از داروهای با منشاء گیاهی در سطح جهان رو به افزایش است .در این پژوهش به منظور ارزیابی تاثیرروش استخراج بربرین توسط آب مادون بحرانی ، در مقایسه با بربرین استاندارد، بر فعالیت ضد میکروبی عصاره از پودرریشه زرشک، استفاده گردید و اثرات ضدمیکروبی این پودر بر علیه باکتری استافیلوکوکوس اورئوس، اشرشیاکلی و مخمر کاندیدا آلبیکنس بررسی و با بربرین خالص مقایسه گردید. نتایج نشان دادند که فعالیت ضد میکروبی این ماده بر علیه باکتری های گرم مثبت بیشتر از انواع گرم منفیست و میزان MBC برای اشرشیاکلی ومیزان لازم برای کشندگی کاندیدا آلبیکنس بیش از80میلی گرم/میلی لیتر در حالیکه برای استافیلوکوکوس اورئوس حدود mg/ml70تعیین گردید. فعالیت ضد میکروبی بربرین نیز در غلظت های مشابه با عصاره نتایج مشابهی داشت. در واقع ترکیبات همراه با بربرین در عصاره، تاثیری بر میزان فعالیت بربرین موجودر عصاره نداشت.

گیاه خرفه، غنی ترین منبع آلفا- لینولنیک اسید (امگا-3) در میان تمام گیاهان سبز برگی است که تا به حال آزمایش شده اند. به دلیل اثرات سودمند آن در پیشگیری از برخی بیماری ها، به عنوان ماده افزودنی سلامتی بخش در غنی سازی مواد غذایی مورد استفاده قرار
می گیرد. در این پژوهش، تاثیر افزودن گیاه خرفه در سطوح 0 ، 5/0، 1، 5/1 و 2 درصد بر برخی ویژگی های فیزیکوشیمیایی (pH، اسیدیته قابل تیتر، آب اندازی، خاصیت آنتی اکسیدانی، پروفایل اسیدهای چرب و ویسکوزیته) و حسی (طعم، رنگ، بو، بافت و میزان پذیرش کلی) ماست فراسودمند طی 21روز نگهداری در دمای 4 درجه سانتیگراد مورد بررسی قرار گرفت. مطابق با این پژوهش، با افزایش درصد گیاه خرفه، pH و ویسکوزیته، کاهش (01/0>p)؛ ولی آب اندازی (05/0>p)، اسیدیته (01/0>p)، درصد مهار رادیکال های آزاد (01/0>p) و مقدار اسیدهای چرب لینولئیک، اولئیک و آلفا- لینولنیک (01/0>p) افزایش یافت. همچنین، افزایش درصد خرفه موجب بهبود خواص حسی در نمونه های ماست غنی شده با این گیاه شد (05 /0>p)؛ ولی، نمونه ی حاوی 5/1 درصد خرفه از لحاظ خواص حسی مطلوبیت بیشتری نسبت به سایر نمونه ها داشت.